ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီးသမိုင္း

သြန္းလုပ္သည့္ေန႕ - သကၠရာဇ္ (၈၃၇) ခုႏွစ္၊ တေပါင္းလဆန္း(၈)ရက္၊ ၾကာသေတးေန႔
ေရႊတီဂုံေစတီေတာ္သုိ႔ တင္လႉသည့္ေန႔ - သကၠရာဇ္ (၈၃၈) ခုႏွစ္၊ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန႔
ေဒါပုံျမစ္လည္တြင္ နစ္ျမဳပ္သြားသည့္ႏွစ္ - သကၠရာဇ္ (၉၇၄)ခုႏွစ္
ေက်ာ္ၾကားမႈ - ေပ်ာက္ဆံုးနစ္ျမွဳပ္ေနမႈ

ကမာၻ႕အၾကီးဆံုး ေခါင္းေလာင္းၾကီး

           ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္ ကမၻာ့အႀကီးဆံုး ေခါင္းေလာင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားေသာ ေခါင္းေလာင္းကို စိန္ေခၚသည့္ ေခါင္းေလာင္းတစ္ခု ျဖစ္သည္။ ယင္းကား မြန္ဘာသာအားျဖင့္ 'အပိႏၷေသာ္' သို႔မဟုတ္ 'ဓမၼေစတီ' ေခါင္းေလာင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ေခါင္းေလာင္း ဘြဲ႕အမည္မွာ ျမန္မာဘာသာအားျဖင့္ 'အဝိႏၵေဆာက္'ဟု ေခၚပါသည္။ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းသည္ ဇာကိုလိုေကာ ေခါင္းေလာင္းထက္ မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းေတာ္ႀကီး တစ္ခုစာ ပို၍ ႀကီးမားေနသည္ကို အံ့ၾသဖြယ္ရာ ေတြ႕ရွိရသည္။ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းကို ကမၻာ့အႀကီးဆံုး ေခါင္းေလာင္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ရမည္ ျဖစ္ေပသည္။ ထုိ႔အျပင္ ဇာကိုလိုေကာ ေခါင္းေလာင္းသည္ (၁၈) ရာစုတြင္ သြန္းလုပ္ေသာ ေခါင္းေလာင္းျဖစ္ၿပီး ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းမွာ ေအဒီ ၁၅ ရာစုက သြန္းလုပ္ခဲ့ေသာ ေခါင္းေလာင္း ျဖစ္သျဖင့္ ႏွစ္(၃ဝဝ) ပို၍ ေစာေနသည္ကို ေတြ႕ရွိရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းသည္ ကမၻာ့အႀကီးဆံုး ေခါင္းေလာင္း ျဖစ္သင့္ေပသည္။

    ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီး ဆယ္ယူေတာမည့္ သတင္မ်ားၾကားရျပီး  ေခါင္းေလာင္းႀကီး ၏ 

သမိုင္စံုကို မသိ့ေသးသူမ်ားအတြက္ မွ်ေဝလိုက္ပါသည္။

ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီး

ေခါင္ေလာင္းေတာ္ဘြဲ႔ - အဝိႏၵေဆာက္ ေခါင္းေလာင္းေတာ္
အေလးခ်ိန္- ၁၈၀၀၀၀ ပိႆာ (တန္ခ်ိန္ ၂၉၀)
အတုိင္းအတာ - အဝ(၈)ေတာင္၊ xxx (၁၂) ေတာင္
          ေခါင္းေလာင္းေတာ္ႀကီးကုိ ဆယ္ယူရရွိမည္ဆိုပါက မြန္အမ်ဳိးသားတုိ႔၏ ယဥ္ေက်းမူအေမြအႏွစ္ ေခါင္းေလာင္းႀကီးႏွင့္ပက္သက္သည့္ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္တုိ႔ကုိ ျပည္သူမ်ားသု႔ိ အေသအခ်ာတင္ျပနိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ၄င္းအျပင္ တရုပ္တုိ႔၏ ေၾကးသြန္အတတ္ပညာထက္ ႏွစ္ေပါင္း(၁၅၀၀)ခန္႔ ေစာသည့္ မြန္တုိ႔၏ ယုိးဒယားနုိင္ငံ ဘန္းခ်ိဳင္းေဒသ ေၾကးသြန္အတတ္ပညာအတြက္ႀကီးမားေသာ သက္ေသ အေထာက္အထားတစ္ခု ျဖစ္လာ မည္။

လွဴဒါန္းျခင္း

        ျမန္မာ့ သမုိင္းတြင္ မြန္တို႔၏မဂဒူးမင္းဆက္တြင္ ၁၆ ဆက္ေျမာက္ မြန္ဘုရင္ ဓမၼေစတီမင္း သည္ ဟံသာဝတီ (ယခု ပဲခူး) မွ အုပ္စုိးၿပီး ၁၄၈၀ ခုတြင္ လူဦးေရ စစ္တမ္း ေကာက္ယူခဲ့သည္။ ဓမၼေစတီမင္းႀကီးသည္ ဥပုိက္၊ သမႏၲရာဇ္၊ ဘုရင္ရာဇာ၊ စြႏၲရာဇာ အမတ္ေလးဦးကို အိမ္ဦးေရစာရင္း ေကာက္ယူရန္ တာဝန္ ေပးခဲ့သည္။ အမတ္မ်ားက အိမ္စာရင္းသာမက အိမ္တုိင္းမွ ေၾကးကုိပါ ေကာက္ခံခဲ႔ရာ ေၾကးစင္ တစ္သန္းႏွင့္ ရွစ္သိန္း ရရွိခဲ႔သည္။ မင္းႀကီးက ေၾကးပါ ေကာက္ယူခဲ႔ေသာ အမတ္ေလးဦး အား အျပစ္ဒဏ္ေပး၏။ ေၾကးမ်ားကုိ ကာယကံရွင္မ်ားအား ျပန္ေပးေစသည္။ ပုိင္ရွင္မ်ားက ျပန္မယူပဲ မင္းႀကီး သင့္ေတာ္သလုိသာ အသံုး ျပဳရန္ေလွ်ာက္ထားေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဓမၼေစတီမင္းႀကီးသည္ ဤေၾကးမ်ားျဖင့္ အမတ္ႀကီး ဗညားအိမ္ကို အႀကီးအမွဴး ခန္႔ေတာ္မူသည္။ အမတ္ႀကီးသည္လည္း ေဇယဗာဟု၊ ပဲခူးသဥတၱရာ၊ နႏၵစည္သူေက်ာ္၊ သံဃရာဇာ စသည့္ ဆရာတုိ႔ အခါေပးသည့္ အတုိင္း တေပါင္းလဆန္း (၈)ရက္၊ ၾကာသပေတးေန႔ သိဟ္လဂ္တြင္ ပြဲႀကီးသဘင္ ႀကီးစြာျပဳ၍ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကို သြန္းလုပ္ေစသည္။

       အမတ္ႀကီးသည္လည္း ဆရာတုိ႔ အခါေပးသည့္အတုိင္း တေပါင္းလဆန္း (၈)ရက္၊ ၾကာသာပေတးေန႔ သိဟ္လဂ္တြင္ ပြဲႀကီးသဘင္ျပဳ၍ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကုိ ျပဳလုပ္ေတာ္မူသည္။ သို႔ေသာ္ ေခါင္းေလာင္းႀကီးမွာ ထူးထူးျခားျခား အသံမျမည္ပဲရွိခဲ႔သည္။ (သမုိင္းအရ ထုိေခါင္းေလာင္းႀကီးကုိ နကၡတၱေဗဒသေဘာအရ မေကာင္းေသာ ၁၄၈၄-ခု၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ (၅)ရက္ေန႔တြင္ စတင္သြန္းခဲ့ၿပီး အသံမမည္ဟု ဆုိသည္။) ေခါင္းေလာင္းသြန္းလုပ္စဥ္ `ေလာကဥာဏ´ အမည္ရွိ ေဗဒင္ဆရာတစ္ဦးက ေခါင္းေလာင္းသြန္းလုပ္ၿပီးလွ်င္ အျပစ္အနာအဆာမရွိ ေခ်ာေမာလိမ္႔မည္။ သို႔ေသာ္အသံကာ ျမည္မည္မဟုတ္ဟု မင္းႀကီးအားေလွ်ာက္၏။ မင္းႀကီးက အေၾကာင္းစုံေမးျမန္းရာ ေခါင္းေလာင္းျပဳလုပ္ရန္ ဆရာတုိ႔ေပးေသာအခါသည္ နကၡတ္ေျခာက္လုံးျဖစ္သည္။ ေျခာက္လုံးမွာ မိေက်ာင္းနကၡတ္ ျဖစ္သျဖင့္ မိေက်ာင္းမွာ လွ်ာမရွိ၍ အသံမျမည္ႏုိင္ေခ်။ မင္းႀကီးလည္း ေခါင္းေလာင္းကို မြန္ဘာသာျဖင့္ အပိႏၷေသာ္ဟု ဘြဲ႕အမည္ေပးၿပီး ေကာဇာသကၠရာဇ္(၈၃၈)ခုႏွစ္၊ သီတင္းကြၽတ္လျပည့္ေန႔တြင္ ေရႊတိဂုံရင္ျပင္တြင္ ခ်ိတ္ဆြဲလွဴဒါန္း ေရစက္ခ်ေတာ္မူသည္။ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကုိ ျမန္မာဘာသာျဖင့္ “အဝိႏၵေဆာက္’’ဟု အမည္ရ သည္။ (ေရႊတိဂံု ေစတီေတာ္ တည္ရွိရာ ကုန္းေတာ္ေပၚတြင္ ပထမဦးဆံုးလွဴဒါန္းေသာ ေခါင္းေလာင္းမွာ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီးပင္ ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ေရႊတိဂံုကုန္းေတာ္ေပၚရွိ ေခါင္းေလာင္းစုစုေပါင္း (၂၉)လံုးရွိသည္။ သုေတသန= ေမယာအမ္တီ)

        ေရွးေခတ္စာ မွတ္တမ္းမ်ားအရ ၄င္း ေခါင္းေလာင္းႀကီးတြင္ ေၾကးနီ အျပင္ ေရႊ၊ ေငြ တုိ႔လည္း ပါသည္ဟုဆုိသည္။ ေခါင္းေလာင္းထဲတြင္ ျမ ႏွင့္ နီလာ ရတနာတုိ႔လည္း ျမႇဳပ္ထားသည္ဟု ဆုိသည္။ ဓမၼေစတီမင္း ဥစၥာႂကြယ္ဝ ပံုအရ ၄င္းမွာျဖစ္ႏုိင္သည္။ ေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္ ၁၂-ေတာင္ ျမင့္ၿပီး ၈-ေတာင္ က်ယ္သည္။ တစ္ၿပိဳင္တည္းမွာပင္ ၅၀၀ပိႆာရွိ ေခါင္းေလာင္းအေသးလည္း သြန္းေလာင္းလွဴတန္း ခဲ့သည္ဟုအဆုိရွိသည္။

ႏုိင္ငံျခားသားမ်ား ေရာက္ရွိျခင္း

        ေနာင္ ႏွစ္တစ္ရာ ၾကာၿပီးေနာက္ ၁၅၈၂ ခုတြင္ အီတလီေက်ာက္ကုန္သည္ `ဂစပါရုိ ဘယ္ဘီ´သည္ ေရႊတိဂံုဘုရား သုိ႔ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ေရႊတိဂံုဘုရားကုိ အေသးစိတ္ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ သူေရးခဲ့သည္မွာ "ကြၽႏ္ုပ္ ေတြ႕ခဲ့ရသည္မွာ အလြန္ခမ္းနားေသာ ခန္းမႀကီးထဲတြင္ အလြန႔္အလြန္ ႀကီးမားေသာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး ရွိၿပီး အတုိင္းအတာအားျဖင့္ ေျခာက္လွမ္း ႏွင့္ သံုးဖန္ ရွိၿပီး အထက္မွ ေအာက္သုိ႔ စာလံုးတစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုပူးကပ္ ေနေသာ စာမ်ား အျပည့္ေရးထားၿပီး ဖတ္ရမည္ပံု မေပၚေပ။"

      ၁၅၃၀-ခုတြင္ မြန္ဘုရင္မ်ား၏ အာဏာစက္ က်ဆင္းလာၿပီး ၁၅၃၅-ခုတြင္ ေအာက္ျပည္သည္ အထက္ျပည္ႏွင့္ ျခားနားသြားသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ဥေရာပကုန္သည္ ႏွင့္ စြန္႔စားရွာေဖြသူမ်ား ေအာက္ျမန္မာျပည္ သုိ႔ ေရာက္လာ ၾကသည္။ ၁၅၉၀-ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳး စြန္႔စားရွာေဖြသူ `ဖီလစ္ဒီဘရုတ္တုိ ရနီကုတ္´အား စီရမ္(သန္လ်င္)တြင္ ရခိုင္ဘုရင္က ကုန္သြယ္ရံုးဖြင့္ခြင့္ ေပးလုိက္သည္။ ၁၆၀၀-ခုတြင္ သူ၏ၾသဇာမွာ ျမစ္ေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္ အပါအဝင္ ဒဂံုအထိ ေရာက္သည္။

ယူေဆာင္ျခင္း

      ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၆၀၈-ခုႏွစ္တြင္ ေပၚတူဂီလူမ်ဳိး ဖိလစ္ဒိုဘရစ္တိုသည္ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးကုိ အရည္ႀကိဳ၍ အေျမာက္သြန္းလုပ္ရန္ ေတာင္ေပၚမွ လိွမ့္ခ်၍ ျမစ္ကမ္းနားထိ ဆင္မ်ားျဖင့္ဆြဲကာ ပုဇြန္ေတာင္ ေရလက္ၾကားတြင္ ေဖါင္ေပၚသုိ႔ တင္ခဲ့သည္။ ေဖာင္ျဖင့္ သန္လ်င္သို႔ သယ္ေဆာင္ခဲ႔သည္။ သုိ႔ေသာ္ ပဲခူးျမစ္၊ ရန္ကုန္ျမစ္ႏွင့္ ငမုိးရိပ္ေခ်ာင္း သုံးသြယ္ဆုံဆည္းရာ ေဒါပုံျမစ္ ေနရာတြင္ ေဖာင္ပ်က္ၿပီး ေခါင္းေလာင္းႀကီးမွာ ေရေအာက္သုိ႔ က်သြားခဲ့သည္။ ဖိလစ္ဒိုဘရစ္တိုလည္း ေရေအာက္သို႔ ပါသြားခဲ့သည္။ ေပၚတူဂီတုိ႔လည္း ၄င္းကိုခုိးယူျခင္းေၾကာင့္ အထိနာသည္။ ေပၚတူဂီ ဂတ္ရံုးအား ေဒါသထြက္ေသာ ဗမာမ်ားက တုိက္ခုိက္ခဲ့ၿပီး မွတ္တမ္း မ်ားအရ ေပၚတူဂီေခါင္းေဆာင္မွာ ဝါးရင္းတုတ္ျဖင့္ တစ္ခ်က္ျခင္း ရုိက္၍ တေျဖးေျဖးျခင္း ေသေစသည္ ဟုဆုိသည္။ ေဒါပုံျမစ္အကူးတြင္ ေဖာင္နစ္ၿပီး ေခါင္းေလာင္းႀကီး ေရထဲနစ္ျမွဳပ္သြားသည္မွာ ယေန႔ထက္တိုင္ ျဖစ္သည္။ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္း ေရေအာက္နစ္ျမွဳပ္ေနသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း (၄၀၀) နီးပါးရွိေခ်ၿပီ။

      ( ဖီလစ္ ဒီဘေရဒိုမွာ ရခိုင္ဘုရင့္တပ္မေတာ္၏ ေၾကးစား စစ္ဗိုလ္တစ္ဦးျဖစ္ပီး ရခိုင္ဘုရင္ ထံမွာ့ သန္လွ်င္ၿမိဳ႕ကိုစားခြင့္ေလွ်ာက္ထား ရယူသူျဖစ္သည္။ သူအင္အားႀကီးမားလာေသာ အခါ ရခိုင္ဘုရင္ကိုျပန္လည္ပုန္ကန္ေလသည္။ ထိုအခါ ရခိုင္အိမ္ေရွ႕မင္း မင္းခေမာင္းကိုယ္တိုင္ဦးစီးေသာ ရခိုင္ဘုရင့္ေရတပ္မေတာ္မွာ့ သန္လွ်င္ကိုလာေရာက္တိုက္ခိုက္ေလသည္။ ဖီလစ္ဒီဘေရတိုလည္း သေဘၤာ သံုးစီးျဖင့္ထြက္ေျပးေလသည္ ထြက္ေျပးရာလမ္းတြင္ ရခိုင္ဘုရင့္ေရတပ္မေတာ္ႀကီးႏွင့္ ထိပ္တိုက္တိုးေလသည္။ ရခိုင္ေရတပ္မေတာ္ႀကီးသည္လည္း သန္လွ်င္ကို မေရာက္ေသးေသာေၾကာင့္ ေပါ့ေပါ့ေလွ်ာ့ေလွ်ာ့ႏွင့္ ခ်ီတက္လာသည့္အျပင္ တပ္ဦးတြင္ ရခိုင္အိမ္ေရွ႕မင္း မင္းခေမာင္း ကိုယ္တိုင္ခ်ီတက္လာရာ ရခုိင္မင္းသားသည္ ေပၚတူဂီ တို႕၏ဖမ္းစီးျခင္းကိုခံရေလသည္။ ဖီလစ္ဒီဘေရတိုက မိမိကိုယ့္ ျပည္ေထာင္ဘက္မင္းအျဖစ္သတ္မွတ္ပါက အိမ္ေရွ႕မင္းကို ျပန္လည္လြတ္ေပးမည္ဟု အေရးဆိုေသာ္ ေၾကာင့္ ရခိုင္ဘုရင္ သည္လည္း မိမိသားေတာ္အသက္ မေသေရးအတြက္ ျပည္ေထာင္ဘက္မင္းအျဖစ္သတ္မွတ္လိုက္ရသည္။ ထိုေနာက္တြင္ကား ဖီလစ္ဒီဘေရတိုသည္ သန္လွ်င္တြင္ ထင္တိုင္းက်ဲေလေတာ့သည္။ ေနာင္တြင္ အေနာက္ဖက္လြန္မင္းက ႀကီးမားေသာ တပ္မေတာ္ႀကီးႏွင့္ သန္လွ်င္ကို လာေရာက္တိုက္ခိုင္ေလသည္။ ဖီလစ္ဒီဘေရတိုသည္၊ ေတာင္ငူဘုရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္ ႏွင့္အတူအဖမ္းခံရပီး အေနာက္ဖက္လြန္မင္းက တရားရံုးတင္ စစ္ေဆးပီး သန္လွ်င္ၿမိဳ႕ သူ႕၏ အိမ္ေရွ႕တြင္ပင္ တံၾကင္လွ်ိဳသတ္ခံခဲ့ရသည္။ သန္လွ်င္တြင္ ယခုတိုင္ ဖီလစ္ ဒီဘေရဒို၏ အုတ္ဂူရွိေသးသည္။ ( တခ်ိဳ႕ေသာအေၾကာင္းအရာမ်ား မွားေကာင္းမွားႏိူင္သည္ သို႕ေသာ္ ေသခ်ာသည္ မ်ားကား ဖီလစ္ဒီဘေရဒိုသည္ ေခါင္းေလာင္းႀကီးႏွင့္အတူ နစ္ျမဳပ္သြား ျခင္းမဟုတ္ေပ))
ဆယ္ယူရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား

       ရန္ကုန္ရွိ သမုိင္းအေထာက္အထားမ်ားအရ ၁၈၀၀-ခုႏွစ္တြင္ ေခါင္းေလာင္းႀကီးက်ရာေနရာတြင္ ဝဲကေတာ့ ထုိးသည္ဟု ပါသည္မွတပါး ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ဆယ္ယူမႈ မရွိေခ်။ ယခုေခတ္ လူႀကီးမ်ား ပင္ ၄င္းဝဲကေတာ့ကုိ မ်က္ျမင္ကုိယ္ေတြ႕ရွိသည္ဟု ဆုိၾကသည္။ ျမစ္မွာ မနက္ေပ။ ေပ-၄၀ သာရွိၿပီး ေရေအာက္ရႊံညႊန္မ်ားမွာ ေနာက္ထပ္ ေပ-၄၀ ေလာက္ ရွိမည္ျဖစ္ၿပီး ၄င္းရႊံညႊန္မ်ားထဲတြင္ ေခါင္းေလာင္း ရွိေပမည္။

       ဘုိးေတာ္ဘုရားေခါင္းေလာင္း (ေခၚ) ေခါင္းေလာင္းအေသးသည္လည္း ၿဗိတိသွ် သုိက္သမား (British Prize Agent) မ်ားက ၁၈၂၆-ခုတြင္ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ မွခ်ကာ ျမစ္ထဲက်ခဲ့ျပန္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ စြန႔္လႊက္ခဲ့ေသာ္ ၄င္းေခါင္းေလာင္းအား ရြာသားမ်ားက ဆယ္ယူခဲ့ၿပီး ေစတီေတာ္ထက္ သုိ႔ ျပန္ပုိ႔ခဲ့သည္။

ၿဗိတိသွ် တုိ႔ ႀကိဳးပမ္းမႈ

       ၿဗိတိသွ်တို႔ ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းၾကီးအား ဆယ္ယူရန္ အႀကိမ္ၾကိမ္ ၾကိဳးစားေသာ္လည္းမေအာင္ျမင္ခဲ့ေပ။ ျမန္မာတုိ႔က ေခါင္းေလာင္းႀကီးအား မူလတည္ရွိရာ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္သုိ႔ ျပန္ပုိ႔လွ်င္ ကူညီမည္ဟု ဆုိသျဖင့္ ၿဗိတိသွ်တုိ႔လည္း မစဥ္းစားပဲ ေခါင္းညႇိပ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာတုိ႔တြင္ ဉာဏ္နီဉာဏ္နက္ရွိသည္။ ေရငုတ္သမားမ်ားက ေခါင္းေလာင္း၏ ေအာက္တြင္ ဝါးလံုးေခါင္းမ်ား တစ္လံုးျခင္း သယ္ယူထဲ့ၿပီး စုေပါင္းတဲြခ်ည္ကာ ေရေပၚေပၚေစမည္။ ၄င္းႀကိဳးစားခ်က္သည္ ထုိအခ်ိန္က ျမန္မာတုိ႔ အမ်ဳိးသားေရး ရေစခဲ့သည္။

ျမန္မာ အစုိးရ ႀကိဳးပမ္းမႈ

ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီးကို ရွာေဖြရန္ စတင္လံႈ႕ေဆာ္သူမွာ သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာ ေဒၚရီရီ ျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာ အစုိးရသည္ အဂၤလိပ္ ေရငုတ္၊ ဇီဝ၊ ေရွးေဟာင္း ႏွင့္ စြမ္းအင္ ပညာရွင္ မုိက္ဟက္ျခာ (Mike Hatcher)အား ေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ေဖာ္ယူ၍ ေစတီေတာ္သုိ႔ ျပန္လည္ပုိ႔ေဆာင္ရန္ အကူအညီ ရယူခဲ့ပါသည္။ ဂ်ပန္၊ ၾသစေၾတးလ်ႏွင့္ အေမရိကန္ တုိ႔ပါဝင္ေသာ ၄င္းလုပ္ငန္းကုိ ဟက္ျခာက သေဘာတူခဲ့ပါသည္။ ဗုဒၶသာသနာ ထြန္းကားေရး အက်ိဳးေဆာင္ ရစ္ခ်တ္ဂရီက အားတက္သေရာ ပါဝင္၍ ရံပံုေငြရွာခဲ့သည္။ ၄င္းလုပ္ငန္းကုိ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အဆင့္ထိ စိတ္ဝင္စားေစသည္မွာ သံသယရွိစရာ မလုိပါ။ ဂ်ာမန္ရုပ္ရွင္ကုမၸဏီ တစ္ခုကလည္း ၄င္းစြင့္စားခန္းကုိ ရုပ္ရွင္ရုိက္ကူးမည္ ျဖစ္ၿပီး "ဒီတူးေဖၚေရးသာ ေအာင္ျမင္ခဲ့လွ်င္ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ပတ္သက္၍ ဒါဟာ ခရစ္ယာန္မွာ လုိတရခြက္ (Holy Grail) ရသလုိပါပဲ"ဟု ဆုိခဲ့သည္။

ဘာသာေရး ကုိင္းရႈိင္းေသာ ျမန္မာတုိ႔ကမူ ဗုဒၶ၏ ျမင့္ျမတ္ေသာ္ အေမြကုိ ျပန္လည္ထိန္းသိမ္းျခင္းျဖင့္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ၏ ကံ ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ လာလိမ့္မည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ ဓမၼေစတီ ေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ဆယ္ယူျခင္းသည္ ျမင့္ျမတ္ေသာမင္းႏွင့္ သူ၏ျပည္သူျပည္သားမ်ား၏ ဆံုးရံႈးေနေသာ အေမြကုိ ျပန္လည္ရရွိၾကမွာ ေသခ်ာပါသည္။ ထို႔ျပင္ ၄င္းေခါင္းေလာင္းႀကီးတြင္ ေရးထုိးထားေသာ ေခါင္းေလာင္းစာမ်ားက သမုိင္းႏွင့္ ဘာသာစကားပညာရွင္ တုိ႔အတြက္ အဖုိးမျဖတ္ႏုိင္ေသာ အေထာက္အထားပင္ ျဖစ္ေပမည္။

၁၉၉၇-ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာ (၂၉)ရက္ေန႔တြင္ ဓမၼေစတီမင္း ေခါင္းေလာင္းေတာ္ ရွာေဖြဆယ္ယူေရးလုပ္ငန္း ညႇိႏိႈင္းအစည္းအေ၀းပြဲကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၊ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမရွိ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္စည္ပင္သာယာေရး ေကာ္မတီ အစည္းအေ၀းခန္းမ(၄)၌ က်င္းပခဲ့သည္။[2]

၄င္းလုပ္ငန္းကုိ ကန္႔ကြက္သူ မရွိဘူးေတာ့ မဟုတ္ေခ်။ အခ်ဳိ႕ေသာ ဒီမိုကေရစီလုိလားသူမ်ားက ၄င္းဆယ္ယူမႈသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ စစ္အစုိးရအား အားေပးအားေျမွာက္ျပဳရာ ေရာက္သည္ဟု ဆုိသည္။ ယခုေခတ္ကုိေက်ာ္ၿပီး ေနာင္ ဒီမုိကေရစီအစုိးရ ျဖစ္မွ ထုိလုပ္ငန္းကုိ စသင့္သည္ ဟုဆုိသည္။

        မုိက္ဟက္ျခာႏွင့္ ၄င္း၏အဖဲြ႔မ်ားက ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ဆယ္ယူျခင္း လုပ္ငန္းကုိ ၂၀၀၁-ခုႏွစ္တြင္ စရန္ ရည္ရြယ္ခဲ့ၿပီး ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ ေနရာကုိ အတိအက် စရွာရန္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ဘီဘီစီ၏ သတင္းေၾကျငာခ်က္ေၾကာင့္ လူအမ်ား ၄င္းဆယ္ယူျခင္း လုပ္ငန္းကုိ စိတ္ဝင္စားခဲ့ေသာလည္း မျဖစ္ေျမာက္ခဲ့ေပ။ ထင္ဆခ်က္အရ ၂၀၀၀-ခုႏွစ္၊ ဇြန္လတြင္ ၄င္းအဖဲြ႕သည္ အင္ဒုိနီးရွား ဆယ္ယူေရး ျပႆနာေၾကာင့္ ၾကံ့ၾကာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ဟန္တူသည္။

ထုိဆယ္ယူျခင္း လုပ္ငန္းသာစခဲ့လွ်င္ ေရငုတ္သမားမ်ားသည္ ညၾကည့္မွန္ တက္ထားေသာ ေခါင္းစြက္မ်ားျဖင့္ အတူ copper sulphate ရွာေဖြေရး ကိရိယာမ်ားျဖင့္ ေခါင္းေလာင္းကုိ ရွာမည္ျဖစ္သည္။

ဦးစံလင္း၏ ႀကိဳးပမ္းမႈ

         ဓမၼေစတီေခါင္းေလာင္းႀကီးအား ေစတနာရွင္ ဦးစံလင္းက ျမန္မာ့နည္း၊ ျမန္မာ့ဟန္ျဖင့္ ျပန္လည္ဆယ္ယူကာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ မူလေနရာ ေရႊတိဂုံကုန္းေတာ္ျမတ္ေပၚသို႔ အျမန္ဆံုး ျပန္လည္တင္လွဴႏိုင္ရန္ သက္ဆိုင္ရာသို႔ ခြင့္ျပဳခ်က္ ေတာင္းခံလွ်က္ရွိသည္။ ဦးစံလင္းသည္ ၄င္း၏ ကိုယ္ပိုင္ေငြျဖင့္ ၁၉၉၇-ခုႏွစ္တြင္တစ္ႀကိမ္၊ ၁၉၉၈-ခုႏွစ္တြင္ႏွစ္ႀကိမ္၊ ၁၉၉၉-ခုႏွစ္တြင္တစ္ႀကိမ္၊ စုစုေပါင္း ေလးႀကိမ္တိတိ ဆယ္ယူေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ဖူးသည္။ ဦးစံလင္းသည္ ေရငုတ္ကၽြမ္းက်င္သူတစ္ဦး ျဖစ္ၿပီး ေခါင္းေလာင္းႀကီးရွိသည့္ေနရာကို ကိုယ္တိုင္ေရငုတ္၍ ရွာေဖြခဲ့ဖူးသူ တပ္မေတာ္(ေရ) အၿငိမ္းစား ၀န္ထမ္းတစ္ဦး ျဖစ္သည္။

ဦးစံလင္း၏ အဆိုအရ ေခါင္းေလာင္းႀကီးသည္ ပုဇြန္ေတာင္ေခ်ာင္း၀ရွိ ေရေအာက္ေျမေအာက္ (၅၂)ေပတြင္ နစ္ျမဳပ္လွ်က္ရွိေနၿပီး ေခါင္းေလာင္းႀကီးႏွင့္ အတူ

* ေပၚတူဂီ သေဘၤာပ်က္ ႏွစ္စီး၊
* အျခားေခါင္းေလာင္းတစ္လံုး၊
* ဥာဏ္ေတာ္ ခုႏွစ္ေတာင္စီရွိ ေရႊသားအစစ္ရပ္ေတာ္မူ ဗုဒရုပ္ပြားေတာ္ ႏွစ္ဆူ
* ေက်ာက္သံ ပတၱျမားမ်ားပါသည့္ ေသတၱာ (၁၁)လံုး ယေန႔ထက္တိုင္ရွိေနသည္ဟု ဆို၏။

ဦးစံလင္း၏ သေဘာထား

ျမန္မာ့နည္း၊ ျမန္မာ့ဟန္၊ ျမန္မာ့အဆင့္ျမင့္ နည္းပညာျဖင့္ ျပန္လည္ဆယ္ယူကာ ေရႊတိဂုံကုန္းေတာ္ျမတ္ေပၚသို႔ အျမန္ဆံုး ျပန္လည္တင္လွဴႏိုင္ရန္၊ တိုင္းျပည္ႏွင့္ လူမ်ဳိးဘာသာ၊ သာသနာအတြက္ ေစတနာ အရင္းခံ၍ ဲ ေဆာင္ရြက္မည္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္မွ စက္ယႏၱရား ပံ့ပိုးမႈလိုအပ္ကာ ေသာင္တူးစက္ (သို႔) ေရယာဥ္တစ္စီး အဓိက လိုအပ္ပါသည္။ ၂၀၁၁-ခုႏွစ္အတြင္း အၿပီးေဆာင္ရြက္ရန္ ရာထားပါသည္။ အခုႏွစ္မိုးရာသီတြင္ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မွာ ျဖစ္ၿပီး မိုးတြင္းတြင္ ေခ်ာင္းထဲသို႔ ေရငုတ္ဆင္းရသည္မွာ ေရေအာက္ေျခရွိ ၾကမ္းျပင္သည္ သမံသလင္းလို ေျပာင္ရွင္းေန၍ ျဖစ္သည္၊ ေႏြရာသီတြင္ ႏႈန္းေျမမ်ား ထူထပ္ေန၍ အဆင္မေျပႏိုင္ဟု ဆိုသည္။
Ref: Myanmar Techniques Forum